Vitamine A

Vitamine A

Vitamine A (vaak afgekort tot vit A) is een vetoplosbare vitamine die je deels binnenkrijgt via je voeding als retinol, de voorgevormde variant van vitamine A, maar die je lichaam ook zelf kan aanmaken uit carotenoïden. De belangrijkste van deze zogenaamde provitamine A is bètacaroteen. Carotenoïden komen met name voor in plantaardige producten, terwijl vitamine A in de vorm van retinol voornamelijk te vinden is in dierlijke producten. Wat doet vitamine A nu precies in ons lichaam? Vitamine A is in onze cellen betrokken bij verschillende biochemische en fysiologische processen. Zo is de vitamine van belang voor het gezichtsvermogen, een gezonde huid, voor de slijmvliezen in onder meer je longen, voor de celdeling en celdifferentiatie in het lichaam en voor het immuunsysteem. Belangrijke bronnen van vitamine A zijn lever, vis, (half)volle melk, melkproducten en boter. In Nederland wordt vitamine A soms toegevoegd aan margarine, halvarine en bak- en braadproducten tot het niveau van boter. Bètacaroteen in groenten en fruit, dat het lichaam naar behoefte kan omzetten in vitamine A, komt onder meer voor in wortels, bananen, koolsoorten, pompoen, groene bladgroenten en sinaasappels.

Vitamine A of vit A werd in 1913 ontdekt, toen wetenschappers zagen dat de stof van belang is voor het aanpassen van de ogen aan de duisternis. Zowel een teveel als een tekort aan vitamine A kunnen klachten geven. Een teveel komt gelukkig niet veel voor, tenzij je vaak lever eet of hooggedoseerde supplementen slikt. Hoeveel vitamine A je nodig hebt, is afhankelijk van onder meer je leeftijd en je geslacht. Voor vitamine A geldt een aanbevolen dagelijkse hoeveelheid van 680 microgram voor vrouwen en 800 microgram voor mannen, met een maximale bovengrens die voor volwassenen van middelbare leeftijd op 3000 microgram per dag ligt. Voor kinderen ligt de maximale bovengrens op 800 microgram per dag.

Wat doet vitamine A?

      • Speelt een rol in het celspecialisatieproces 
      • Draagt bij tot het in stand houden van een normaal gezichtsvermogen 
      • Levert een bijdrage in het gezond houden van de huid 
      • Voor het behoud van een goed ijzergehalte in het bloed
      • Draagt bij tot de normale werking van het immuunsysteem
      • Voor het behoud van normale structuur en functie van de slijmvliezen 
      • Is belangrijk voor de gezondheid van je huid, je tandvlees en haar


Het Voedingscentrum hanteert een dagelijkse aanbeveling van 800 mcg voor zwangere vrouwen, waarbij wordt aangegeven dat een teveel aan vitamine A,  boven de grens van 3000 mcg voor zwangeren, de kans op aangeboren afwijkingen kan verhogen. Hoewel het uiteraard niet verstandig is om de maximale bovengrens te overschrijden, moet ook zeker niet uit het oog worden verloren dat vitamine A een essentiële vitamine is, waar vrouwen die zwanger zijn en borstvoeding geven zelfs een grotere behoefte aan hebben. Vitamine A is immers essentieel voor de groei van het ongeboren kind. Het grootste deel van de vrouwen krijgt minder dan 1200 microgram per dag binnen; voor vrouwen die weinig zuivel en dierlijke producten eten, ligt dit waarschijnlijk een stuk lager. Als je te weinig vitamine A uit je voeding haalt, kan suppletie een belangrijke aanvulling zijn. Indien je met de inname uit voeding en suppletie onder de maximale bovengrens blijft, is het suppleren van vitamine A veilig.

Suppletie met vitamine A biedt zekerheid

Suppletie met vitamine A naast je voeding biedt een bepaalde mate van zekerheid omdat je door het nemen van een supplement precies weet hoeveel vitamine A je in ieder geval binnenkrijgt. Bovendien wordt niet alle vitamine A die je binnenkrijgt ook daadwerkelijk opgenomen. Vet is belangrijk voor een goede opname van vitamine A in het lichaam. Van vitamine A in de vorm van retinol neemt het lichaam 70 tot 90% op en van de carotenoïden maar 9 tot 22%. Indien je niet genoeg gezonde vetten binnenkrijgt of kunt verteren, kan het zo zijn dat waardevolle vetoplosbare vitaminen, waaronder vitamine A, weer worden uitgescheiden door het lichaam. Het is dus belangrijk om ervoor te zorgen dat je voeding voldoende gezonde vetten bevat.

Wist je dat?

      • Het verstandig is om vitamine A in te nemen tijdens een maaltijd die gezonde vetten bevat, aangezien vitamine A beter wordt opgenomen als deze zich kan binden aan lipiden? 
      • Vitamine A het herstellend vermogen van de huid ondersteunt en daarom een veelgebruikt ingrediënt is in huid- en anti-aging producten?
      • Vitamine A bovendien de eerste tekenen van huidveroudering zoals rimpels en fijne lijntjes tegengaat?
      • De behoefte van zwangere vrouwen aan vitamine A iets verhoogd is, maar dat je wel moet opletten dat je als vrouw in verwachting nooit de maximale bovengrens overschrijdt? 
      • Een tekort aan vitamine A kan leiden tot verschijnselen als nachtblindheid, een verminderde afweer en vruchtbaarheid en een droge, schilferige huid?


Het belang van vitamine A en D

Vitamine A en D zijn beiden vetoplosbare vitaminen die onmisbaar zijn voor ons lichaam en die vaak gezamenlijk voorkomen in de natuur, zoals in levertraan. Vitamine A en D zijn goed voor het behoud van normale spieren en slijmvliezen, voor het celdelingsproces en ter ondersteuning van het immuunsysteem. Vitamine A is daarbij nog goed voor het gezichtsvermogen, de slijmvliezen en de huid en vitamine D ondersteunt specifiek de botten en is goed voor de spieren. Afhankelijk van wat je belangrijk vindt, kun je dus gaan voor een los product, zoals Vitamine D van Plantina, of voor een supplement waar zowel vitamine A en D in zitten, zoals een goede levertraan of een multivitamine.